Historia Wapienicy

Wapienica(Łopienica, Lobnitz, Genter auf der Lopnitz 1571) prawdopodobnie nazwana została od roślin – łopianów, które rosły nad brzegami rzeki Wapienica. Stąd też wzięła się nazwa rzeki.

Miejscowość od początku wchodziła w skład najbliższych gmin wiejskich, które wraz z Bielskiem – jako centrum miały według niemieckich teoretyków tworzyć tzw. “niemiecką wyspę językową” na terenie Śląska Cieszyńskiego. Losy tej miejscowości były ściśle związane z rozwojem Bielska, jego przemysłem i kulturą. Początkowo większość mieszkańców stanowili ewangelicy, ale po zamknięciu tutejszego zboru w 1654 roku górę wzięli katolicy. Ze spisów ludności z lat 1890 i 1900 wynika, że na ogólną liczbę 7327 aż 75% przyznawało się do narodowości niemieckiej a tylko 25% do polskiej. Wieś już wówczas miała charakter przemysłowo-rolniczy, typowo podmiejski i wyraźnie ciążyła do miasta.

kaplica w Wapienicy stojąca w miejscu obecnego kościoła
kaplica w Wapienicy stojąca w miejscu obecnego kościoła

W roku 1893 za czasów Monarchii Austro-węgierskiej i politycznej autonomii Śląska Austriackiego władze ówczesnego miasta Bielitz zdecydowały o utworzeniu nowoczesnego ujęcia wody dla miasta ze studni głębinowych na potokach Żydowskim i Wapienica. Niedługo potem wybudowano miejski wodociąg. W latach 1928-1931 kosztem 14mln zł niemiecka firma z Drezna “Dyckerhoff U. Widmann” wybudowała okazałą zaporę, co było bardzo poważnym wydatkiem nawet dla tak zamożnego miasta, jak ówczesne Bielsko. Inwestycja ta zapewniła miastu 12tys. m3 czystej wody na dobę.

konstrukcja zapory wodnej w Dolinie Wapienicy
konstrukcja zapory wodnej w Dolinie Wapienicy

Miasto posiadało szereg umocnień obronnych, ciągnący się od Klimczoka przez Wapienicę do Dziedzic. Rozpoczęto ich budowę w marcu 1939roku. W latach okupacji(począwszy od 1943roku) miejscowość była widownią kilku akcji ze strony partyzantki polskiej, działającej w rejonie Błotnego i Klimczoka(oddział Habdasa). 20 stycznia 1945 roku żandarmeria rozstrzelała w Wapienicy 11 partyzantów.

pomnik z tablicą upamiętniającą rozstrzelanie 10 żołnierzy podczas II Wojny Światowej
pomnik z tablicą upamiętniającą rozstrzelanie 10 żołnierzy podczas II Wojny Światowej

Po wojnie zaczęły się gwałtownie rozbudowywać wapienickie zakłady, przybywało ludności, dzieci w szkole i zaczęto się też domagać rozbudowy przedwojennej kaplicy katolickiej. Dokonał tego ks. mgr Jan Jeżowicz, który przybył do Wapienicy jako stały duszpasterz 1 października 1948 roku. Kaplicę rozbudował w ciągu trzech lat, a kiedy nowy kościół został poświęcony w 1953 roku została równocześnie erygowana w Wapienicy samodzielna . W latach 1956-1957 ks. Jeżowicz wybudował też nową plebanię i założył cmentarz w Wapienicy. Jako duszpasterz położył on wielkie zasługi w integracji ludności wapienickiej, która pochodziła z 200 różnych miejscowości. Zmarł on w szpitalu w Katowicach 2 lipca 1971 roku i został pochowany na cmentarzu wapienickim przy udziale biskupa katowickiego Herberta Bednorza i karydynała metropolity krakowskiego Karola Wojtyły, kolegi ze studiów uniwersyteckich.

ujęcia wodne na rzece Wapienica
ujęcia wodne na rzece Wapienica

Po 1968 roku rozpoczęto gazyfikację gromady Wapienica oraz zorganizowano wiejski ośrodek zdrowia. Zbudowano oczyszczalnię ścieków wraz z kanalizacją, basen kąpielowy. Część osiedla otrzymała wodociągi. Na terenie gromady powstały 3 domy FWP, Ośrodek Turystyczno-Wypoczynkowy Zakładów Koksowniczych, Ośrodek Wypoczynku i Szkolenia POM. W 1969roku Wapienica była największą gromadą (28,88km2) w powiecie bielskim a jej ludność liczyła 4257 mieszkańców.

jedna z pocztówek, gdy Wapienica była gminą wypoczynkową
jedna z pocztówek, gdy Wapienica była gminą wypoczynkową

Włączenie dzielnicy Wapienica do miasta Bielsko-Biała miało miejsce 1 stycznia 1977 roku, kiedy to Wapienica, wcześniej będąca samodzielną gminą wiejską, została włączona w granice miasta Bielsko-Biała. Decyzja ta była częścią szerszego procesu administracyjnego mającego na celu reorganizację przestrzenną i administracyjną regionu, który miał na celu uproszczenie zarządzania oraz poprawę rozwoju miejskiego.

Po włączeniu Wapienicy do Bielska-Białej, dzielnica zaczęła dynamicznie się rozwijać. Nowe inwestycje, rozbudowa infrastruktury drogowej, a także rozwój usług, handlu i przemysłu, przyczyniły się do poprawy jakości życia mieszkańców. Wapienica zyskała również na znaczeniu jako obszar mieszkalny, a w latach 80. i 90. XX wieku zaczęła intensywnie się zabudowywać. Warto również zauważyć, że dzielnica zachowała swój niepowtarzalny charakter, łącząc cechy miejskie z bliskością natury, co przyciągało nowych mieszkańców.